Mākslīgais intelekts (MI)

2024. gada 1. augustā stājās spēkā Mākslīgā intelekta akts (Regula (ES) 2024/1689). Tas nosaka saskaņotus noteikumus un uzdevumus, lai nacionālajos tiesību aktos līdz 2026. gada 2. augustam tiktu ieviestas aktā minētās prasības. Tas ir pirmais tiesiskais regulējums mākslīgā intelekta (MI) jomā, kas pievēršas iespējamajiem riskiem.

Akts attiecas uz MI sistēmu izstrādi, laišanu tirgū, nodošanu ekspluatācijā un izmantošanu. Mērķis ir veicināt uz cilvēku orientēta un uzticama MI ieviešanu, vienlaikus nodrošinot augstu veselības, drošības un pamattiesību aizsardzības līmeni, tostarp demokrātiju, tiesiskumu un vides aizsardzību, un atbalstītu inovāciju.

Saskaņotie standarti ir būtisks jēdziens ES tiesību aktos. Tie palīdz nodrošināt produktu un pakalpojumu atbilstību noteiktām drošības, kvalitātes un vides prasībām, vienlaikus veicinot brīvu preču apriti ES iekšējā tirgū.

Lai atbalstītu MI akta prasību īstenošanu, Eiropas Komisija (EK) izdeva standartizācijas pieprasījumu (M/593) Eiropas standartizācijas organizācijām (CEN un CENELEC), kas paredz izstrādāt MI standartus:
1) par riska pārvaldību MI sistēmām,
2) par MI sistēmu izveidei izmantoto datu kopu pārvaldību un kvalitāti,
3) par MI sistēmu lietotāju reģistrācijas datu uzglabāšanu,
4) par atklātību un informācijas noteikumiem MI sistēmu lietotājiem,
5) par cilvēka novērošanas MI sistēmām,
6) par MI sistēmu precizitātes specifikācijām,
7) par MI sistēmu elastības specifikācijām,
8) par MI sistēmu kiberdrošības specifikācijām,
9) par MI sistēmu piegādātāju kvalitātes vadības sistēmām, tostarp pēcpārdošanas uzraudzības procesiem,
10) par MI sistēmu atbilstības novērtēšanu.

Lai gan galvenā uzmanība šobrīd tiek pievērsta standartu izstrādei MI akta ieviešanas atbalstam Eiropā, starptautiskā līmenī tiek risināti arī citi uzdevumi, piemēram, mašīnmācīšanās modeļu optimizācija.

Eiropas un starptautiskās standartizācijas tehniskās komitejas, kuru darbības laukā ietilpst MI:
CEN/CLC/JTC 21 Artificial Intelligence
ISO/IEC JTC 1/SC 7 Software and systems engineering
ISO/IEC JTC 1/SC 24 Computer graphics, image processing and environmental data representation
ISO/IEC JTC 1/SC 27 Information security, cybersecurity and privacy protection
ISO/IEC JTC 1/SC 39 Sustainability, IT and data centres
ISO/IEC JTC 1/SC 42 Artificial Intelligence
ISO/TC 37 Language and terminology
ISO/TC 46 Information and documentation
IEC TC65/SC65A Industrial-process measurement, control and automation/ System aspects
ETSI/TC SAI Securing AI
ETSI oneM2M Machine-to-machine partnership
ITU-T SG 13 Future networks and emerging network technologies
ITU-T SG 21 Technologies for multimedia, content delivery and cable television

Tehnisko komiteju izstrādātie standarti

- CEN/CLC/JTC 21 Artificial Intelligence

Publicētie standarti:
EN ISO/IEC 22989:2023 Information technology - Artificial intelligence - Artificial intelligence concepts and terminology (ISO/IEC 22989:2022)
EN ISO/IEC 23053:2023 Framework for Artificial Intelligence (AI) Systems Using Machine Learning (ML) (ISO/IEC 23053:2022)
EN ISO/IEC 23894:2024 Information technology - Artificial intelligence - Guidance on risk management (ISO/IEC 23894:2023)
EN ISO/IEC 25059:2024 Software engineering - Systems and software Quality Requirements and Evaluation (SQuaRE) - Quality model for AI systems (ISO/IEC 25059:2023)
EN ISO/IEC 8183:2024 Information technology - Artificial intelligence - Data life cycle framework (ISO/IEC 8183:2023)
CEN/CLC ISO/IEC/TR 24027:2023 Information technology - Artificial intelligence (AI) - Bias in AI systems and AI aided decision making (ISO/IEC TR 24027:2021)
CEN/CLC ISO/IEC/TR 24029-1:2023 Artificial Intelligence (AI) - Assessment of the robustness of neural networks - Part 1: Overview (ISO/IEC TR 24029-1:2021)
CEN/CLC ISO/IEC/TS 12791:2024 Information technology - Artificial intelligence - Treatment of unwanted bias in classification and regression machine learning tasks (ISO/IEC TS 12791:2024)
CEN/CLC/TR 17894:2024 Artificial Intelligence - Artificial Intelligence Conformity Assessment
CEN/CLC/TR 18115:2024 Data governance and quality for AI within the European context

Izstrādes stadijā:
prCEN/CLC/TR 18145 Environmentally sustainable Artificial Intelligence
prCEN/CLC/TR XXX Impact assessment in the context of the EU Fundamental Rights
prCEN/CLC/TR XXXX Artificial Intelligence - Overview of Al tasks and functionalities related to natural language processing
prCEN/CLC/TR XXX AI Risks - Check List for AI Risks Management
prCEN/TS Guidance for upskilling organisations on AI ethics and social concerns
prEN ISO/IEC 12792 Information technology - Artificial intelligence - Transparency taxonomy of AI systems (ISO/IEC DIS 12792:2024)
prEN ISO/IEC 22989:2023/prA1 Information technology — Artificial intelligence — Artificial intelligence concepts and terminology — Amendment 1
prEN ISO/IEC 23053:2023/prA1 Framework for Artificial Intelligence (AI) Systems Using Machine Learning (ML) — Amendment 1
prEN ISO/IEC 23282 Artificial Intelligence - Evaluation methods for accurate natural language processing systems
prEN ISO/IEC 24029-2 Artificial intelligence (AI) - Assessment of the robustness of neural networks - Part 2: Methodology for the use of formal methods
prEN ISO/IEC 24970 Artificial intelligence — AI system logging
prEN ISO/IEC 42001 Information technology - Artificial intelligence - Management system
prEN ISO/IEC 42102 Information technology - Artificial intelligence – Taxonomy of AI system methods and capabilities
prEN ISO/IEC 5259-1 Artificial intelligence - Data quality for analytics and machine learning (ML) - Part 1: Overview, terminology, and examples (ISO/IEC 5259-1:2024)
prEN ISO/IEC 5259-2 Artificial intelligence - Data quality for analytics and machine learning (ML)
prEN ISO/IEC 5259-3 Artificial intelligence - Data quality for analytics and machine learning (ML) - Part 3: Data quality management requirements and guidelines (ISO/IEC 5259-3:2024)
prEN ISO/IEC 5259-4 Artificial intelligence - Data quality for analytics and machine learning (ML) - Part 4: Data quality process framework (ISO/IEC 5259-4:2024)
prEN XXX AI Conformity assessment framework
prEN XXX Artificial Intelligence - Quality and governance of datasets in AI
prEN XXX Artificial intelligence - Quality management system for EU AI Act regulatory purposes
prEN XXX Artificial Intelligence – Evaluation methods for accurate computer vision systems
prEN XXX AI Risk Management
prEN XXX Competence requirements for AI ethicists professionals
prEN XXX AI trustworthiness framework
prEN XXXXX (ISO/IEC 25029) AI-enhanced nudging
(WI=JT021028) Reference architecture of knowledge engineering based on ISO/IEC 5392
(WI=JT021029) Artificial intelligence — Cybersecurity specifications for AI Systems
(WI=JT021030) Contributions towards ISO/IEC 27090 Cybersecurity — Artificial Intelligence — Guidance for addressing security threats and failures in artificial intelligence systems

- ISO/IEC JTC 1/SC 42 Artificial Intelligence

Publicētie standarti:
ISO/IEC NP TS 25568 Information technology — Artificial Intelligence — Guidance on addressing risks in generative AI systems
ISO/IEC 4213:2022 Information technology — Artificial intelligence — Assessment of machine learning classification performance
ISO/IEC TS 8200:2024 Information technology — Artificial intelligence — Controllability of automated artificial intelligence systems
ISO/IEC 38507:2022 Information technology — Governance of IT — Governance implications of the use of artificial intelligence by organizations
ISO/IEC TS 25058:2024 Systems and software engineering — Systems and software Quality Requirements and Evaluation (SQuaRE) — Guidance for quality evaluation of artificial intelligence (AI) systems
ISO/IEC TR 24372:2021 Information technology — Artificial intelligence (AI) — Overview of computational approaches for AI systems
ISO/IEC TR 24368:2022 Information technology — Artificial intelligence — Overview of ethical and societal concerns
ISO/IEC TR 24030:2024 Information technology — Artificial intelligence (AI) — Use cases
ISO/IEC TR 24028:2020 Information technology — Artificial intelligence — Overview of trustworthiness in artificial intelligence
ISO/IEC TR 17903:2024 Information technology — Artificial intelligence — Overview of machine learning computing devices
ISO/IEC TR 5469:2024 Artificial intelligence — Functional safety and AI systems
ISO/IEC 5392:2024 Information technology — Artificial intelligence — Reference architecture of knowledge engineering
ISO/IEC 5339:2024 Information technology — Artificial intelligence — Guidance for AI applications
ISO/IEC 5338:2023 Information technology — Artificial intelligence — AI system life cycle processes

Izstrādes stadijā:
ISO/IEC FDIS 5259-5 Artificial intelligence — Data quality for analytics and machine learning (ML) — Part 5: Data quality governance framework
ISO/IEC CD TR 5259-6 Artificial intelligence — Data quality for analytics and machine learning (ML) — Part 6: Visualization framework for data quality
ISO/IEC NP TS 25569 Artificial Intelligence — Implementation guidance on de-identification of data used in Machine Learning (ML)
ISO/IEC NP 25590 Information technology — Artificial intelligence — Guidance for output data quality of generative AI applications
ISO/IEC AWI TR 25523 Information technology — Artificial intelligence — Overview of data profiles for analytics and ML
ISO/IEC DTS 6254 Information technology — Artificial intelligence — Objectives and approaches for explainability and interpretability of ML models and AI systems
ISO/IEC AWI 42105 Information technology — Artificial intelligence — Guidance for human oversight of AI systems
ISO/IEC AWI 24029-3 Artificial intelligence (AI) — Assessment of the robustness of neural networks — Part 3: Methodology for the use of statistical methods
ISO/IEC FDIS 42005 Information technology — Artificial intelligence — AI system impact assessment
ISO/IEC DIS 42006 Information technology — Artificial intelligence — Requirements for bodies providing audit and certification of artificial intelligence management systems
ISO/IEC AWI 42007 Information technology — Artificial intelligence — High-level framework and guidance for the development of conformity assessment schemes for AI systems
ISO/IEC AWI TS 42119-2 Artificial intelligence — Testing of AI — Part 2: Overview of testing AI systems
ISO/IEC CD TS 42119-3 Artificial intelligence — Testing of AI — Part 3: Verification and validation analysis of AI systems
ISO/IEC AWI TS 42112 Information technology — Artificial intelligence — Guidance on machine learning model training efficiency optimisation
ISO/IEC AWI TS 42111 Information technology — Artificial intelligence — Guidance on lightweight AI systems
ISO/IEC AWI TR 42109 Information technology — Artificial intelligence — Use cases of human-machine teaming
ISO/IEC CD TR 42106 Information technology — Artificial intelligence — Overview of differentiated benchmarking of AI system quality characteristics
ISO/IEC AWI TR 42103 Information technology — Artificial intelligence — Overview of synthetic data in the context of AI systems
ISO/IEC NP 25651 Information technology — Artificial intelligence — Guidance on the implementation of ISO/IEC 42001
ISO/IEC NP 25623 Artificial intelligence — Machine learning (ML) model description framework
ISO/IEC NP 25589 Information technology — Artificial intelligence — Framework for human-machine teaming
ISO/IEC NP TS 25571 Artificial Intelligence — Example template for documenting ethical issues of an AI system
ISO/IEC NP TS 25570 Information Technology — Artificial Intelligence — Reliability assessment of AI systems
ISO/IEC NP TS 25566 Terminology and concepts for domain engineering of AI systems
ISO/IEC AWI TS 25258 Information technology — Artificial intelligence — Hybrid AI inference framework for AI systems
ISO/IEC AWI TS 25223 Information technology — Artificial intelligence — Guidance and requirements for uncertainty quantification in AI systems
ISO/IEC AWI TR 23281 Artificial intelligence — Overview of AI tasks and functionalities related to natural language processing
ISO/IEC AWI 22989-2 Artificial intelligence — Concepts and terminology — Part 2: Healthcare
ISO/IEC AWI TS 22443 Information technology — Artificial intelligence — Guidance on addressing societal concerns and ethical considerations
ISO/IEC AWI TS 22440-3 Artificial intelligence — Functional safety and AI systems — Part 3: Examples of application
ISO/IEC AWI TS 22440-2 Artificial intelligence — Functional safety and AI systems — Part 2: Guidance
ISO/IEC AWI TS 22440-1 Artificial intelligence — Functional safety and AI systems — Part 1: Requirements
ISO/IEC CD TR 21221 Information technology – Artificial intelligence – Beneficial AI systems
ISO/IEC DTR 20226 Information technology — Artificial intelligence — Environmental sustainability aspects of AI systems
ISO/IEC AWI TR 18988 Artificial intelligence — Application of AI technologies in health informatics
ISO/IEC CD TR 5259-6 Artificial intelligence — Data quality for analytics and machine learning (ML) — Part 6: Visualization framework for data quality
ISO/IEC FDIS 5259-5 Artificial intelligence — Data quality for analytics and machine learning (ML) — Part 5: Data quality governance framework

- Citu tehnisko komiteju izstrādātie standarti

Publicētie standarti:
EN ISO/IEC 22989:2023 Information technology - Artificial intelligence - Artificial intelligence concepts and terminology (ISO/IEC 22989:2022)
EN ISO/IEC 23053:2023 Framework for Artificial Intelligence (AI) Systems Using Machine Learning (ML) (ISO/IEC 23053:2022)
EN ISO/IEC 25059:2024 Software engineering - Systems and software Quality Requirements and Evaluation (SQuaRE) - Quality model for AI systems (ISO/IEC 25059:2023)
ISO/IEC 27563:2023 Security and privacy in artificial intelligence use cases — Best practices
ISO/IEC 3721:2023 Information technology — Computer graphics, image processing and environmental data representation —Information model for mixed and augmented reality content — Core objects and attributes
ISO/IEC TR 29119-11:2020 Software and systems engineering — Software testing — Part 11: Guidelines on the testing of AI-based systems
ISO/TR 24291:2021 Health informatics — Applications of machine learning technologies in imaging and other medical application
ISO/IEC TS 5147:2023 Information technology — Computer graphics, image processing and environmental data representation — Guidelines for representation and visualization of smart cities
ETSI TR 104 222 V1.2.1 (2024-07) Securing Artificial Intelligence; Mitigation Strategy Report
ETSI TR 104 066 V1.1.1 (2024-07) Securing Artificial Intelligence; Security Testing of AI
ETSI TR 104 062 V1.2.1 (2024-07) Securing Artificial Intelligence; Automated Manipulation of Multimedia Identity Representations
ETSI TR 104 225 V1.1.1 (2024-04) Securing Artificial Intelligence TC (SAI); Privacy aspects of AI/ML systems
ETSI TR 104 067 V1.1.1 (2024-04) Securing Artificial Intelligence (SAI); Proofs of Concepts Framework
ETSI TR 104 032 V1.1.1 (2024-02) Securing Artificial Intelligence (SAI); Traceability of AI Models
ETSI TR 104 031 V1.1.1 (2024-02) Securing Artificial Intelligence (SAI); Collaborative Artificial Intelligence
ETSI TR 118 568 V5.0.1 (2023-08) AI enablement to oneM2M (oneM2M TR-0068 version 5.0.1)
ETSI TS 118 130 V4.0.1 (2023-06) oneM2M; Ontology based Interworking (oneM2M TS-0030 version 4.0.1 Release 4)
ETSI TS 118 112 V3.7.3 (2021-01) oneM2M; Base Ontology (oneM2M TS-0012 version 3.7.3 Release 3)
ETSI TS 118 123 V2.0.2 (2020-03) oneM2M; Home Appliances Information Model and Mapping (oneM2M TS-0023 version 2.0.2 Release 2A)
F.742.1 (12/2022) Requirements for smart class systems based on artificial intelligence
F.747.12 (12/2022) Requirements for artificial intelligence based machine vision system in smart logistics warehouse
F.748.17 (12/2022) Technical specification for artificial intelligence cloud platform – Artificial intelligence model development
F.748.26 (02/2024) Technical specification for artificial intelligence cloud platforms: Performance evaluation
F.748.32 (10/2024) Requirements and architecture of artificial intelligence (AI)-based detection technologies for multimedia messages
F.748.34 (06/2024) Requirements for the construction of multimedia knowledge graph database structure based on artificial intelligence F.748.38 (06/2024) Technical specification for artificial intelligence cloud platform: General architecture
F.748.40 (10/2024) Technical specification for artificial intelligence cloud platform: Data annotation
F.749.4 (06/2021) Use cases and requirements for multimedia communication enabled vehicle systems using artificial intelligence
F.749.13 (06/2021) Framework and requirements for civilian unmanned aerial vehicle flight control using artificial intelligence
F.781.2 (06/2024) Quality assessment requirements for artificial intelligence/machine learning-based software as a medical device
H.862.6 (09/2023) Functional requirements for counselling services based on artificial emotional intelligence
Y.3177 (02/2021) Architectural framework for artificial intelligence-based network automation for resource and fault management in future networks including IMT-2020
Y.3178 (07/2021) Functional framework of artificial intelligence-based network service provisioning in future networks including IMT-2020
Y.3550 (12/2023) Cloud computing – Requirements for artificial intelligence based cloud service development and operation management

Izstrādes stadijā:
ISO/IEC DIS 9234 Information technology — Information modelling for VR/AR/MR based learning, education and training systems
DTS/SAI-0016 (TS 104 224) Explicability and transparency of AI processing
DTR/SAI-0011 (TR 104 051) Security aspects of using AI/ML techniques in telecom sector
DTR/SAI-0013 (TR 104 065) AI Act mapping and gap analysis
DTS/SAI-0014 (TS 104 223) Cyber Security Requirements for AI
DTR/SAI-001 (TR 104 029) Global AI Security Ecosystem
DTR/SAI-002 (TR 104 030) AI Critical Security Controls
DTS/SAI-006 (TS 104 033) AI Computing Platform Security Framework
DTR/SAI-007 (TR 104 048) Data Supply Chain Report
DTR/SAI-008 (TR 104 221) Problem statement DTR/SAI-009 (TR) Implementation guide for organizations implementing baseline cyber security requirements for AI
F.AIGC-text Artificial intelligence generated contents: Generative text
F.AIM-RCM Representation and compression methods of artificial intelligence models
F.AI-RSRSreqs Requirements for real-time super-resolution service based on artificial intelligence
F.AI-SF Requirements for smart factory based on artificial intelligence
F.FC-AM Functional capabilities for artificial intelligence development within the Al cloud platform: Automated machine learning
F.RA-GAI Technical requirements and assessment methods of generative artificial intelligence enabled multimedia applications
F.TE-AIA Requirements and evaluation methods of artificial intelligence agents based on large scale pre-trained model
F.IGreqs Requirements and framework of artificial intelligence-based image generation systems
F.VSAI-ARCH Functional architecture of multimedia communication enabled vehicle systems using artificial intelligence

 

Dažādi resursi

 

Informācija lapā atjaunota: 23.01.2025.